ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කළමනාකාර අධ්‍යක්ෂ, ආචාර්ය මයුර නෙත්තිකුමාරගේ මහතා ‘ද සන්ඩේ මෝනිං’ පුවත්පතට පවසා ඇත්තේ, සිනොපෙක් සමාගමට සිය නිෂ්පාදනයෙන් 40%ක් දක්වා ප්‍රමාණයක් දේශීයව අලෙවි කිරීමට අවසර දීම රජය විසින් සලකා බලමින් සිටින බවයි. කෙසේ වෙතත්, මෙය ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව හෝ වෙනත් වෙළෙඳපොළ සහභාගිවන්නන් සමඟ ඇති කරගත් විධිමත් ගිවිසුමක කොටසක් නොවන බවද ඔහු අවධාරණය කළේය. “මෙම විධිවිධානය සඳහා වන කොන්දේසි සහ රාමුව තවමත් සාකච්ඡා වෙමින් පවතිනවා. සහභාගීත්වය සම්මත ටෙන්ඩර් ක්‍රියාවලීන් මත පදනම් වන අතර, ගැනුම්කරුවන්ට මිලකරණය අනුව මිලදී ගැනීමට නිදහස තිබෙනවා,” යනුවෙන් ආචාර්ය නෙත්තිකුමාරගේ මහතා සඳහන් කළේය.
“මූලික වශයෙන්, මිල තරඟකාරී නම්, ඕනෑම කෙනෙකුට මුළු නිෂ්පාදනයෙන් 40%ක් දක්වා මිලදී ගත හැකියි, නමුත් ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවෙන් හෝ වෙනත් පාර්ශවයකින් කිසිදු සහතික වූ කැපවීමක් නැහැ,” ඔහු වැඩිදුරටත් පැවසීය.
සංස්ථාවේ ධාරිතාව අඩු කිරීමට සැලසුම් තිබේදැයි විමසූ විට ඔහු කියා සිටියේ “මේ අවස්ථාවේදී, ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ ධාරිතාව අඩු කිරීමට කිසිදු සැලසුමක් නැහැ. එබැවින්, සිනොපෙක්, ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව, ලංකා IOC (LIOC) සහ වෙළඳපොළේ සිටින අනෙකුත් පවතින සමාගම් සඳහා වෙළෙඳපොළ කොටස් බොහෝ දුරට නොවෙනස්ව පවතිනු ඇතැයි” යනුවෙනි.
චීන රාජ්‍ය අයිතියට අයත් තෙල් හා ගෑස් සමූහ ව්‍යාපාරයක් වන සිනොපෙක්, හම්බන්තොට ජාත්‍යන්තර වරාය අසල ඩොලර් බිලියන 3.7ක පිරිපහදුවක් කඩිනමින් ඉදිකිරීම සඳහා ජනවාරි මාසයේදී ශ්‍රී ලංකා රජය සමඟ ගිවිසුමකට අත්සන් තැබීය. ධාරිතාව අනුව ලොව විශාලතම තෙල් පිරිපහදුව සහ ප්‍රමුඛ පෙළේ ගෝලීය පෙට්‍රෝලියම් සහ පෙට්‍රෝ රසායනික සමාගමක් වන සිනොපෙක් හි මූලස්ථානය බීජිං නගරයේ පිහිටා ඇත. 2023 වසරේදී එය තෙල් සහ ගෑස් මෙට්‍රික් ටොන් මිලියන 70.92ක් නිෂ්පාදනය කළ අතර, බොරතෙල් ටොන් මිලියන 258ක් පිරිපහදු කර, යුවාන් බිලියන 60.5ක (දළ වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 8.37) ශුද්ධ ආදායමක් වාර්තා කළේය.
හම්බන්තොට පිරිපහදුවේ දිනකට බොරතෙල් බැරල් 200,000ක සැකසුම් ධාරිතාවක් ඇති අතර, එහි නිමැවුමෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් අපනයනය සඳහා වෙන් කිරීමට නියමිතය.
සිනොපෙක් හි දේශීය විකුණුම් ශ්‍රී ලංකාවේ එක්සත් ජනපදයෙන් සිදුකරන බොරතෙල් මිලදී ගැනීම් සහ සපුගස්කන්ද පිරිපහදුවේ නිමැවුම් කෙරෙහි ඇති විය හැකි බලපෑම පිළිබඳව අදහස් දක්වමින්, ආචාර්ය නෙත්තිකුමාරගේ මහතා පැහැදිලි කළේ: “සිනොපෙක් වෙතින් ලැබෙන නිෂ්පාදන පිරිපහදු කළ නිෂ්පාදන මිස බොරතෙල් නොවේ. සිනොපෙක් හි බොරතෙල් මිලදී ගැනීම් ස්වාධීන වන අතර, අප එක්සත් ජනපදයෙන් මිලදී ගන්නා බොරතෙල් සපුගස්කන්ද පිරිපහදු මෙහෙයුම් සඳහා පමණක් භාවිතා කරනු ඇත.”
ශ්‍රී ලංකාවේ ඛනිජ තෙල් අංශය ප්‍රධාන වශයෙන් ප්‍රමුඛ දෙදෙනෙකු විසින් පාලනය කරනු ලැබේ. ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව සහ ඉන්දියානු තෙල් සංස්ථාවේ අනුබද්ධිත සමාගමක් වන පුද්ගලිකව ක්‍රියාත්මක වන ලංකා IOC ඒවාය.
ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව වෙළෙඳපොළෙන් 50%කට වැඩි කොටසක් හිමි කරගෙන සිටින අතර, දිනකට බොරතෙල් බැරල් 50,000ක ධාරිතාවක් සහිත රටේ එකම පිරිපහදුව වන සපුගස්කන්ද පිරිපහදුව ක්‍රියාත්මක කරයි. 2025 වසරේ පළමු අර්ධයේදී ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව රුපියල් බිලියන 18ක ලාභයක් වාර්තා කළේය.
ලංකා IOC, සිල්ලර ඉන්ධන වෙළෙඳපොළෙන් 18-20%ක කොටසක් හිමි කරගෙන සිටින අතර, රටපුරා ඉන්ධන පිරවුම්හල් 260කට අධික සංඛ්‍යාවක් ක්‍රියාත්මක කරයි. එය දේශීය ලිහිසි තෙල් වෙළෙඳපොළෙන් 15.8%ක් පමණ සහ සමුද්‍රීය ඉන්ධන සැපයුම් වෙළෙඳපොළෙන් 35%ක් පාලනය කරයි.
අංශය විවිධාංගීකරණය කිරීම සඳහා විදේශීය සමාගම් කිහිපයක් ද ශ්‍රී ලංකාවේ ඛනිජ තෙල් වෙළෙඳපොළට ඇතුළු වී ඇත. ඕස්ට්‍රේලියානු සමාගමක් වන යුනයිටඩ් පෙට්‍රෝලියම් මුලින් රට තුළ ක්‍රියාත්මක වූ නමුත්, 2024 දෙසැම්බරයේදී එහි ඉන්ධන පිරවුම්හල් 64 වසා දැමූ අතර, පසුව ඒවා ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව විසින් පවරා ගන්නා ලදී. මේ අතර, එක්සත් ජනපදය පදනම් කරගත් RM Parks, Shell Brands International සමඟ එක්ව ශ්‍රී ලංකාවේ Shell සන්නාමයෙන් යුත් ඉන්ධන අලෙවිසැල් ආරම්භ කිරීමට නියමිතය.